Bir ülkeye karşı darbe girişiminde bulunsanız, bundan ceza almadan sıyrılmanız mümkün mü? Bunun ancak tek şartı olabilir: Darbe başarılı olmuştur!
Putin'in illegal savaş makinesi Wagner'in kurucusu Prigojin, Putin ve Rusya'ya darbe girişiminin tüm unsurlarını gerçekleştirmesine rağmen, bir ceza almadan Rusya'yı terk etmesine izin verildi!.
Rusya, soğuk savaş yıllarının ABD ile birlikte en güçlü ordusuna sahip SSCB'nin mirasçısı. Rusya Silahlı Kuvvetleri bir milyonu aşkın personel ile dünyanın asker sayısı bakımından ikinci büyük gücü. Bırakın nükleer bombayı, ordu seviyesinde uzay kuvvetleri bile var!
Her ne olduysa, Putin, 'darbe'yi, otuz yıllık bir dostundan yedi! Bir ay önce (23 Haziran 2023) Yevgeni Prigojin, Kurucusu olduğu Wagner Grubu adına, Savunma Bakanı Şoygu ve Genelkurmay Başkanı Gerasimov'u hedefine alarak 'Binlerce Rus askerinin yok olmasına neden olanlardan hesap sorulacak' mealindeki açıklaması ile Rostov'dan Moskova'ya doğru, ordusu ile harekat başlattığında, dünya olayı algılamakta zorluk çekti! Putin gibi bir liderin başında bulunduğu bir devlete ve ordusuna başkaldırmak, hiçbir siyasi stratejistin öngörüsünde yoktu!
Prigojin'in ikibinli yıllarda aşçılık yaptığı biliniyor, ancak şimdi ortaya koyduğu tabak, yeni nesil şeflerin hibrit mutfaklarından çıkma yemekler kadar tatsız oldu! Yine de kendisi dahil 3-4 bini geçmeyen isyancı askerlerinin, Belarus'un 'karanlık' lideri Aleksandr Lukaşenko arabuluculuğunda, Rusya'dan güvenli bir şekilde ayrılma şartlarını oluşturabilmeyi başardı. Düşünsenize, Rostov'daki Rus ordu karargahı ele geçirilirken onlarca askeri öldürdü, uçak ve helikopterleri düşürdü. İlk anlarda Putin, tam bir panik halinde bir görüntü verdi, Prigojin'e vatan haini dedi ve Rusya'nın sırtından bıçaklandığını söyledi. Sonrasında da, Prigojin durmadı ve Moskova'ya doğru yüzlerce kilometre ilerlemeye devam etti! Kayda değer bir direniş ile karşılaşmamış olması da manidar! Sonrası mı, Prigojin ile eski mahkumlardan oluşmuş paralı askerleri, yine aynı Putin'in emri ile güvenli bir şekilde Belarus'a intikal etti!
Rusya, Ukrayna Savaşı'na başladığı 20 Şubat 2014 tarihinden bu yana 225 bine yakın insanını ya kaybetti ya da yaralı bir şekilde rehabilitasyonu ile meşgul. Dünyada müthiş bir siyasi prestij kaybı dışında uygulanan küresel ambargolar kapsamında ülke, 400 milyar dolar olarak hesap edilen bir ekonomik fatura ile de karşı karşıya. Artık, güçlü bir ordunun bu savaşta ortaya çıkan zafiyetinden savaşın niçin çıktığına kadar bir çok konu, Rus halkınca sorgulanıyor. Rus kamuoyunda, 24 yıl önceki Çeçen isyanında olan birlik ve beraberlik ruhunun görülmemesi bir yana, darbeci Wagner Birliklerine alkış tutuluyor! Üstelik, ne halktan ne de Rus ordusundan kayda değer bir karşı duruş söz konusu oldu! Derin bir kayıtsızlık söz konusu idi. Yine de bu olayın Ruslar üzerinde bir deprem etkisi yaptığından kimsenin şüphesi yok. Ancak, derin şokun kontrolsüz bir kitlesel tepkiye yol açtığı da izlenmedi..
Bu konu, ayrıntılar ortaya çıktıkça, uluslararası politika uzmanları ile Rus, ordu ve darbe tarihi akademisyenleri tarafından daha yıllarca irdelenmeye devam edecektir ancak ilk sonuçlar olarak, Putin'in 'demir' iktidarının ciddi bir sarsıntıya maruz kaldığı kolaylıkla ifade edilebilir. Demek ki, yenilmez ve sarsılmaz figür değilmiş!
Sık telefon görüşmeleri yaptığını bildiğimiz sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan, Prigojin Eylemi sonrası 'besle kargayı oysun gözünü' şeklindeki Türk atasözünü sayın Putin'e iletmiş midir bilemeyiz ama Putin'in kişisel tarihinde bir dönüm noktasından geçtiğini rahatlıkla ifade edebiliriz. En azından itibarı derin bir çizik yedi.
Bundan sonra, Rus sosyopolitiğinde ve uluslararası ilişkiler dinamiklerinde, radikal bazı değişiklikleri beklemek mümkün görünüyor. Putin'in alıştığı rahatlıkta yaptığı manevralarına devam edemeyeceği kesin.
Putin,eski sarsılmaz totaliter siyasetine yeniden dönmeye yönelik bir kaç atraksiyon yapmak istese de, artık Rusya'da, Putin sonrasının ayak izlerinin kalıbını, Prigojin, tüm Rus vatandaşlarının bilinçine nakşetti!
Gerek 23 yılı bulan Putin iktidarının kronik 'metal yorgunluğu', gerekse Ukrayna Savaşı'nın 'akut' sosyopsikolojik, etik ve ekonomik yükü, Rusya trenini yeni bir kavşağa itelerken, Prigojin, bu dinamiklerin şekillenmesinde bir katalizör etkisi yapmış gibi görünüyor!
Tarihte adı unutulmasın diye Efes'teki Artemis'i yakan Herostratus gibi kişilikler vardı. 'Dünya Siyasi Darbe Tarihi'ne de 'Prigojin' diye bir madde eklenmiş olabilir!
