Son zamanlarda yaşanan orman yangınları “orman”ın kendisiyle birlikte pek çok canlıyı, kısaca doğayı da yok etti. En çok da doğanın mucize gıdası “bal”ı üreten arıları ve hem arıların besin kaynaklarını hem de bizlere sundukları bal kaynaklarını yok etti. “Arılar varsa hayat var” bunu hep hatırlamalıyız. Bu haftaki yazımda “bal”dan bahsetmek ve balın lezzet kattığı, evinizde yapabileceğiniz ballı tariflerimden birkaç örnek vermek istedim.

Baharla birlikte açmaya başlayan çiçeklerle arılar da kovanlarından çıkıp üretime başlarlar. Her ay mevsimle birlikte meyve ağaçlarının çiçekleri, endemik kokulu bitkilerin çiçekleri derken en son çam balı dönemi gelir. Aslında arılara ürettikleri baldan ziyade doğal yaşam döngüsünü devam ettirdikleri için çok şey borçluyuz. Arılar çiçek çiçek dolaşmasa bunca meyveyi sebzeyi nasıl bulurduk?

Şu sıralar ıhlamurlardan lavantalara en kokulu bitkilerin çiçek açtığı dönem. Arıların en yoğun çalıştıkları ve bal ürettikleri aylardayız. Bal, doğanın insanoğluna sunduğu mucizevi bir şifa ve lezzet kaynağı. Evet en başta kahvaltı sofralarında yerini alıyor ama balı kullandığımız pek çok yer var. Şeker yokken bal nasıl tatlılarda, helvalarda, şerbetlerde kullanılıyorsa günümüzde de farklı yerlerde lezzet ve şifa amacıyla kullanılıyor. Zaman zaman Karadeniz bölgesinde yayla evlerinde ayıların gelip köylülerin bal sandıklarındaki ballarını çaldıklarıyla ilgili haberleri hepimiz izliyor, okuyoruz. Onlar da ağzının tadını biliyor. Bal, gerçekten de çok değerli bir ürün. Arıların durup dinlenmeden kilometrelerce yol kat ederek, binlerce çiçeğe konarak toplayıp kovanlarına getirdikleri çiçek özlerini ustaca yaptıkları petekler ve sistemli çalışmalarıyla bizlere sundukları “bal”ın kıymetini bilmemiz lazım. Günümüzde o gerçek balları bulmak hem zor hem de çok pahalı... Giderek arılar, çeşitli olumsuz çevresel etkilerden azaldıkça (başta tarım ilaçlarından kaynaklı zehirlenmeler arıları öldürüyor) bal azaldıkça fiyatı da artıyor... Arı emek ister, takip ve bakım ister. Arılar sağlıklı yaşarlar ve çoğalırlarsa bizler de sağlıklı gerçek bala kavuşuruz. Her geçen yıl artan tarım ilaçları ne yazık ki ciddi arı ölümlerine sebep olmakta. Arılar yok olursa dünyanın da hayatın da sonu gelir.



BAL BOZULUR MU?
Balı buzdolabında saklamayın. Balın tadını alabilmeniz için oda sıcaklığında olması gerekir. Mümkün olduğunca karanlık, ışık almayan ve serince bir dolap içinde, kapağı sıkıca kapalı olarak muhafaza edin. Balın bozulması diye bir şey söz konusu değildir. Yani bal bozulmaz. Gerçek balda asla bakteri oluşmaz. Satın alacağınız balın güvenilir olduğuna mutlaka bakın. Her önünüze gelen yerden, yol üstlerinde satılan balları almayın. Bir balın doğal mı, yapay mı olduğunu anlamak hiç kolay değildir. O nedenle cam kavanozda, etiketi üzerinde, üretim izinleri alınmış, testlerden geçmiş güvenilir markaları tercih edin. Tanıdık, güvenilir yerel üreticilerden de bal alabilirsiniz elbette.

Balı kahvaltı haricinde doğranmış elma, muz gibi meyvelerin üzerine ekleyerek, çocuğunuzun meyve püresine, mamasına ilave ederek; keklerinizi, kurabiyelerinizi balla birlikte servis yaparak tüketebilirsiniz. Geleneksel Türk mutfağı kahvaltısında bal-kaymak, bal-tereyağı birbirine en yakışan ikililerdir. Kahvaltıda özellikle kızarmış bir dilim ekmekle birlikte fındık kadar tereyağının üzerine 1 tatlı kaşığı balı sürüp afiyetle yiyebilirsiniz.

BALIN DOĞRU KULLANIMI

Bal, doğal yapısından dolayı tüketilirken de hassasiyet gösterilmesi gereken bir ürün. İçeriğindeki zenginlikler ve faydaları saymakla bitmez. Balın doğal özelliklerini ve zengin besin değerini kaybetmemesi için asla kaynatmayın. Kaynar sıcaklıktaki çay, süt gibi içeceklere eklemeyin. Sıcaklığın 90 C'nin altına düşmüş olması gerekir ki balın özelliği kaybolmasın. Balı, ılık süte, ılık bitki çaylarının içine koyabilirsiniz. Şeker yerine tatlılara bal kullanacaksanız şerbet yapmak için balı suyla kaynatmayın. Kaynadıkça hem tadı, hem rengi hem de faydaları kaybolur. Ilık suyun içinde eriterek kullanabilirsiniz. Eğer tatlı-ekşi sosları seviyorsanız ki Uzak Doğu mutfağını sevenler bilir, bal bu soslar için idealdir. Biraz balzamik sirke ile biraz balı karıştırıp kızarmış tavuğun üzerine sürerek veya yanında servis yapabilirsiniz. Kızarmış puf böreklerinizin üzerine börekler soğumadan bal sürüp deneyin. Kivili, muzlu, portakallı bir tart yaptığınızda hem parlak görünüm hem lezzet için üzerlerine bal sürebilirsiniz. Çocuklar için muzlu-ballı süt hazırlayın, akşam yatmadan önce veya sabah kahvaltısında severek içeceklerdir. Muffin dediğimiz sade veya çikolatalı top keklerin üzerine süreceğiniz bir miktar bal sayesinde hem kekleriniz pırıl pırıl görünür hem lezzetine lezzet katarsınız. Cevizli kuru incir veya kur kayısı tatlısı, aşure, kabak tatlısı, ayva tatlısı gibi meyve tatlılarında servis sırasında bal kullanabilirsiniz. Üzerine bal dökerek servis yapacağınız meyve tatlılarını ya hiç şeker eklemeden veya çok az şeker kullanarak pişirmenizi öneririm.

Gastronomi dünyasında bal ekmeklerden et ve sebze soslarına, marinasyonlardan kremalara ve pastacılıktaki kullanımına kadar pek çok mutfakta yer alır. Profesyonel şefler için balı bazı reçetelerde adeta bir sihirdir. Parlaklık kazandırma, kıvam artırma, lezzet dengesini yakalamada bal çok etkilidir. 5-10 gr. gibi az miktarlarda ancak ustalıkla kullanıldığında bal mükemmel bir malzemedir.

BALLI PRATİK ÇITIR BÖREK

4 kişilik
Gerekli Malzeme:

2 adet yufka
1 su bardağı çekilmiş ceviz içi
100 gr. taze lor peyniri
2 yemek kaşığı çiçek balı
1 çay kaşığı tarçın
2-3 yemek kaşığı galeta unu
Kızartmak için; Sıvıyağ

Yapılışı:

Yufkaları, sigara böreği yapar gibi üçgen parçalar halinde kesin. Ceviz, lor peyniri, çiçek balı ve tarçını bir kapta güzelce karıştırın. Yufkaların geniş tarafına karışımdan koyup ince ucuna doğru sigara böreği şeklinde sarın. Açılmaması için uçlarını hafifçe ıslatarak yapışmasını sağlayın. Çukur bir tabağın içine su koyun. Düz tabağa da galeta ununu koyup börekleri hızlıca suya batırıp çıkarın ve galeta ununa bulayın. Bir tepsiye yan yana dizin. Kızartma tavasında yağı kızdırıp hazırladığınız börekleri altın sarısı renk alıncaya kadar kızartın. Servis tabağına aldığınız böreklerin üzerine de hafifçe bal gezdirip sıcak olarak servis yapın. Afiyet olsun.

BALLI CHEESECAKE / PORTAKALLI CHEESECAKE

Gerekli Malzeme:

Taban hamuru için:

2 paket bisküvi

50 gr. tereyağı veya margarin

2-3 kaşık süt

Dolgu malzemesi:

350 gr. labne peyniri

100 gr. süt kreması

3 yumurta

60 gr. narenciye balı

2 çorba kaşığı nişasta

3 çorba kaşığı un

1 paket vanilya

1 kahve fincanı tozşeker
1 portakalın rendelenmiş kabuğu

Üzeri için:

1 portakalın rendelenmiş kabuğu
1 portakalın suyulı kaşığı

1 tatlı kaşığı mısır nişastası
2 yemek kaşığı narenciye balı

Taban hamurunu hazırlamak için oda sıcaklığında yumuşatılmış tereyağı ile un halinde ufalanmış bisküviyi güzelce karıştırıp 2-3 kaşık süt ekleyerek yoğurun. 28 cm çapında kelepçeli kalıbın tabanına bastırarak yayın. Kalıbın dış kısmını alüminyum folyo ile sarın. 2 yumurtanın sarılarını ve beyazlarını ayırın. Sarıları bir kenara alıp beyazlarını 1 kahve fincanı tozşeker ile beraber mikserle çırparak kar haline getirin. Labne peyniri ve kremayı bir kapta mikserle çırpıp 1 bütün yumurtayı ve yumurta sarılarını tek tek ilave edip karıştırarak yedirin. Narenciye balı ekleyip tekrar çırpın.

Nişasta, portakal kabuğu, un ve vanilyayı peynirli karışıma ekleyip karıştırın. Hazırladığınız karışıma kar halindeki yumurta beyazını ekleyin ve bir spatul ya da tahta kaşıkla yavaşça karıştırarak yedirin. Fırın tepsisine 1 parmak yükseklikte su koyun. Peynirli karışımı kalıba yerleştirdiğiniz taban hamurunun üzerine boşaltıp su dolu tepsiye yerleştirin. Önceden ısıtılmış 120 derece fırında 90 dakika pişirin. Cheececake'i fırından alıp soğuyana kadar oda sıcaklığında bekletin.

Üzerindeki sosu hazırlamak için: Portakal suyu ve portakal kabuğu rendesini küçük bir tavayla ocağa koyun. Kaynamaya başlayınca içine 2-3 kaşık suyla sulandırılmış nişastayı ekleyip karıştırın. Kıvam alınca ocaktan alın ve içine 2 yemek kaşığı narenciye balı ekleyip karıştırın. Soğuyunca cheesecake’i çember kalıptan dikkatlice çıkarın ve üzerini bu sosla kaplayıp buzdolabında bekletin. Dilimleyerek servis yapın. Afiyet olsun.

BALLI PANCAKE
6 kişilik

Gerekli malzeme:
2 yumurta
2 yemek kaşığı tozşeker
1 su bardağı süt
2 yemek kaşığı süzme çam balı
8 yemek kaşığı un
1 çay kaşığı kabartma tozu
Servis için:

6 yemek kaşığı süzme çam balı

Yumurtaları çukur bir kapta 2 kaşık şekerle çırparak köpürtün. Süt süzme çam balı, un ve kabartma tozunu ilave edip çırpın. Akışkan kıvamlı pürüzsüz bir hamur hazırlayın.
Tavaya 1 yemek kaşığı sıvıyağ koyup kızdırın. Pancake hamurudan bir küçük kepçe hamur alıp tavaya yavaşça dökün. 2 kepçe daha alıp ayrı ayrı dökerek tavada 3 tane pancake oluşturun. Altları pişince spatula ile çevirin. Her iki yüzünü de kızarıncaya kadar pişirip servis tabaklarına alın, İkinci üçlüyü de aynı şekilde pişirin. Pancake'leri yanında süzme çam balı ile servis yapın. Üzerlerine birer kaşık bal dökerek sunun. Afiyet olsun.

BALLI ERİKLİ TART
Gerekli malzeme:

Tart hamuru için:

125 gr margarine veya tereyağ

1.5 yemek kaşığı toz şeker

30 gr süzme çiçek balı

1 yumurta

2.5 su bardağı un

Krema için:

2 su bardağı süt

1 çay bardağı toz şeker

20 gr tereyağ

2 çorba kaşığı un

1 çorba kaşığı nişasta

2 yumurta sarısı

1 paket vanilya

Üzeri için:

2 adet kırmızı erik veya 3 adet mürdüm eriği
Bir kaç tane siyah üzüm
3 yemek kaşığı süzme çiçek balı

Tart hamurunu hazırlamak için margarine süzme çiçek balı ve şekeri bir kapta karıştırın. Yumurtayı ekleyip yedirin. Unu ilave edip kulak memesi kıvamında pürüzsüz bir hamur halini alana kadar yoğurun. Hamuru streçe sarıp buzdolabında 30 dakika dinlendirin. Tart kreması malzemelerini bir tencereye alıp tel çırpıcı ile karıştırın ve orta ateşte devamlı karıştırarak pişirin. Koyulaşınca ocaktan alıp arada bir karıştırarak soğutun. Hamuru buzdolabından çıkarıp merdane ile incelterek 3 mm kalınlıkta açın. 20-22 cm çapında bir tart kalıbını yağlayıp hamuru içine yerleştirin. Çatalla birkaç yerinden delip 180 derece fırında 15-20 dk pişirin. Fırından alıp soğumaya bırakın. Soğuyan kremayı pişirdiğiniz tart hamurunun içine doldurun. Meyveleri dilimleyip kremanın üzerine dizin. Meyvelerin üzerini Süzme Çiçek Balı kaplayın. Tartı buzdolabında 1-2 saat bekletin. Dilimleyip servis yapın.

Tartın üzerinde çilek, kayısı, şeftali, karadut gbi dilediğiniz taze mevsim meyvelerini kullanabilirsiniz. Özellikle muzlu tart yaptığınızda üzerini bol miktarda balla kaplarsanız tartınız hem parlak görünür hem de balın koruyuculuğu sayesinde muz dilimleri kararmaz. Meyveli tartlarınızda taze meyve ile süslediğiniz tatlılarda jöle yerine bal kullanabilirsiniz. Daha sağlıklı ve daha lezzetli olacaktır.