“Güçlü kadın” denilince insanın aklına öncelikle Hz. Hatice, Marie Antoinette, Nadejya Kruppskaya, Hürrem Sultan geliyor. Ya da sadece bana öyle geliyor olmalı. Benim güçlü kadınım ise Feyza Baran! Feyza Hepçilingirler diye bildiğimiz Feyza Hanım…
Neden bu yargıya vardığımı uzun uzun anlatmak istemem. ‘Kırmızı Karanfil Ne Renk Solar’ adlı kitabını okursanız anlarsınız. Fakir Baykurt’a benzeyip gittim ben de. Bergama Eğitim- Sen’de kendisine sormuştum: “Köylere gittiğinizde köy romancısı olarak hiçbir şey anlatmıyorsunuz, neden?”
Bana, “Oğlum Recai her şey aptala söylenir” demişti. O nedenle ben de her bildiğimi anlatmak istemem bu sayfada. Dediğim gibi; “O kitabı lütfen okuyun!”
Şurası kesin ki, ayrıntılı özgeçmişini okuyacak olduğunuzda “Helal olsun kadına” diyeceksiniz. “Türkçenin kraliçesi’’ diyorlar ona.
ÇOCUKLARLA MUTLU OLUYOR
Lise öğretmenliği, dershane öğretmenliği ve üniversite hocalığı ile Türkçeyi sevdirmeye çalıştı bu ülkenin insanlarına. Ömer Asım Aksoy, Nurullah Ataç, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Yaşar Kemal, Orhan Kemal duyarlığıyla… Çocukluğunu Ayvalık’ta, gençliğini İzmir’de yaşayan Feyza Hepçilingirler, kendi ifadesi ile ihtiyarlığını da İstanbul’da sürdürüyor. Ancak bu eksik olur. Epey bir zamandır İstanbul, Ayvalık, Amerika üçgeninde geçiyor yaşamı. Ayvalık’taki babadan kalma Rum evinde geçiriyor yazlarını. “Kaderim/ kederim” dediği doğduğu evde.
Amerikalı bir öğretmenle evlenen kızı Pelin nedeniyle yıl aşırı 2-3 ay Amerika’da geçiriyor günlerini. Kızıyla, damadıyla ve iki torunuyla… Çok da yararını görüyor bu Amerika günlerinin. Çünkü her Amerika gezisi ona bir kitap kazandırıyor. Çocuklarına yemek yapma, börek açma işleri dışında hep yazıyor orada. Kış mevsimi ise onun için mini bir Türkiye turu demek oluyor; Van, Samsun, Adana, Antalya, İzmir, Ankara, Kayseri… Okullarda ve kültür merkezlerinde söyleşiler/ imza günleri için… Dile kolay, yayımlanmış ve hep yeni baskıları yapılan 65 kitabı var. Türkçe/ dilbilgisi kitapları, öyküler, romanlar, gençlik/ çocuk kitapları…
Romanlarının azlığı, roman yazmaya ayıracak zamanı bulamamasından… Bu nedenle tercihi hep hikâye olmuş. Çoğu kişi de zaten onu hikâyeci biliyor. Son yıllarda ise hep çocuk kitaplarına ayırıyor zamanını. Çocuk kitabı yazarı deyince hep bilinen bazı isimler gelirdi akla. Şimdi artık Feyza Hepçilingirler var! Öğrencilerle okullarda buluştuğunda değmeyin keyfine! Mutlu mu mutlu oluyor; okul, öğretmen ve öğrenci deyince.
‘ÜSTTEN BAKIŞ GİBİ GELİYOR’
Hiç ama hiçbir kişi onun çocuklara ya da yetişkinlere “………. ‘nın kitabını okudun mu?” diye sorduğuna tanık olmamıştır. “İnsanı kontrol eder gibi bir tavrı benimsemiyorum” diyor. “Bu tavır, üstten bakış gibi geliyor bana’’ diye yanıtlıyor sorulan soruları. Kimbilir, belki de incitmek istemiyor insanları. Onun asıl derdi, dilimizin doğru kullanılması, dil yanlışlarına dikkat çekme, arı- duru bir Türkçe! Gittikçe ‘Türkingilizce’şen dilimizin yabancı dillerin boyunduruğundan kurtarılması, onun büyük derdi! Bunun mücadelesini veriyor yıllardır.
Trendlerin, empozelerin, performansların, lansmanların, aynenlerin, katılım sağlamaların son bulmasını istiyor. ‘Yarı yarıya’ demek varken ‘fifty fifty’ diye konuşanlar onu üzüyor. Belki de sinir ediyor. Edebiyata ve Türkçeye olan aşkı, evde meyvesini vermiş bile. Oğlu Afşin de bir yazar. Şu da var ki dilde tutuculuğu hiç onaylamıyor. 1900 yılını anlatan bir romandaki kahramanın ‘yanıt’ yerine ‘cevap’ sözcüğünü kullanıyor olmasının Türkçeye ihanet olmadığını anlatmaya çalışıyor yazılarında. Tutuculuktan kastımız bu!
FEYZA HEPÇİLİNGİRLER KİMDİR?
Ayvalık'ta doğdu. İlkokulu ve ortaokulu Ayvalık’ta, liseyi İzmir Kız Lisesi’nde okudu. İstanbul Yüksek Öğretmen Okulunu ve İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirdi. İzmir Kemalpaşa ve İzmir Karataş liselerinde edebiyat öğretmeni ve Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesinde öğretim görevlisi olarak çalıştı. 1983’te 1402 Sayılı Sıkıyönetim Yasası uyarınca YÖK tarafından Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fatih Eğitim Fakültesinde görevlendirildi. 1984’te bu görevinden istifa edip İzmir’e döndü. İzmir’de Yeni Bilgi ve Batı dersanelerinde öğretmenlik ve bölüm başkanlığı yaptı. 1992’de İstanbul’a yerleşti. Burada, Dilko Dersanesi, İnanç Lisesi, Galatasaray Üniversitesi gibi çeşitli eğitim kurumlarında çalıştı. Yıldız Teknik Üniversitesinden emekli oldu. Bir oğlu, bir kızı; iki de torunu var.
YANLIŞ KULLANIMA TEPKİLİ
Yazmaya, okul yıllarında ‘Feyza Baran’ adıyla ve kimi dergilerde yayımlanan şiirlerle başladı. Kültür Bakanlığı yarışmasında ‘Yanlışlıklar’ adlı oyunuyla ve Akademi Kitabevi yarışmasında ‘Sabah Yolcuları’ adlı dosyasıyla kazandığı ödüllerle yazmayı sürdürdü. Öyküleri Fransızca, Almanca, İngilizce, Sırpça-Hırvatça ve Slovenceye çevrildi. Çeşitli antolojilerde yer aldı. Öykülerinden bir seçki Almanya’da “Die Hochzeitsnacht” (2005) adıyla kitaplaştı. Türkçenin yanlış ve kötü kullanımını eleştirdiği Türkçe “Off” adlı kitabıyla büyük ilgi uyandırdı. Bu kitap üst üste baskılar yaptı. “Kırmızı Karanfil Ne Renk Solar?” adlı romanı Milet Publishing tarafından “As The Red Carnation Fades” (2015) adıyla yayımlandı. Kimi gazete ve dergilerin yanı sıra Cumhuriyet gazetesi Kitap ekinde 9 yıl süreyle “Türkçe Günlükleri” adlı köşede yazdı.
ÖDÜLLERİ
• Çukurova Sanat Girişimi Ödülü-2023
• Ankara Kitap Fuarı Onur Yazarı-2021
• Troya Kültür Sanat Ödülleri-Edebiyat Ödülü, Ocak 2016
• TÜYAP İzmir Kitap Fuarı Onur Yazarı-2014
• ÇGYD (Çocuk ve Gençlik Yayınları Derneği) Uluslararası Çocuk Kitapları Kurulu Yılın Çocuk Kitabı Jüri Özel Ödülü-2014-Türkü Çocuk (roman)
• ÇGYD, 10 Yılın Çocuk Tiyatrosu Ödülü-2011-Ne Dediniz Anlamadım + Yanlışlıklar (oyun)
• Sedat Simavi Edebiyat Ödülü-1997-Savrulmalar (öykü)
• Balkan Yazarlar Buluşması Borski Grümen Ödülü-1991-Ne Güzel Ölmüştüm (öykü)
• Yunus Nadi Armağanı Öykü İkincilik Ödülü-1989-Potluğu Gidermek (öykü)
• Sait Faik Hikâye Armağanı-1985-Eski Bir Balerin (öykü)
• Sıtkı Dost Çocuk Romanı Yarışması Üçüncülük Ödülü-1985-Uçtu Uçtu Pelin Uçtu (roman)
• ENKA Edebiyat Ödülleri-Eski Bir Balerin-1984 (öykü)
• Akademi Kitabevi Öykü Birincilik Ödülü-1981-Sabah Yolcuları (öykü)
• Kültür Bakanlığı Çocuk Yapıtları Yarışması Başarı Ödülü-1979-Yanlışlıklar (oyun)
KİTAPLARI
Öykü:
Sabah Yolcuları (1981)
Eski Bir Balerin (1985)
Ürkek Kuşlar (1987)
Kırlangıçsız Geçti Yaz (1990)
Savrulmalar (1997)
Öykünmece (2000)
İşte Gidiyorum-Göç Öyküleri (2009)
Arada Aşk Var-Kasaba Öyküleri (2014)
Anlar-101 Kısa Öykü (2016)
Roman:
Kırmızı Karanfil Ne Renk Solar? (1993)
Tanrıkadın (2002)
Zesto Psomi (Sıcak Ekmek) (2023)
Masal:
Lahanistan (2021)
Çocuk ve genç kitapları:
Yanlışlıklar-1980 (tiyatro)
Yanlışlıklar + Ne Dediniz Anlamadım- 2011 (tiyatro)
Harflerimizin Gizli Dünyası (Uçtu Uçtu Pelin Uçtu)- 1986 (roman)
Üç Nokta Bir Çizgi- 1993 (Gençler için öykü seçkisi)
Çirkin Prenses- 1994 (masal + oyun)
Ya Armut Ağacı Olursam- 2007 (öykü + oyun)
Üç Valiz İki Sandık- 2013 (öykü + oyun)
Türkü Çocuk- 2013 (roman)
Anne Kimdir?- 2014 (öykü + oyun)
En Güzel Kim?- 2014 (öykü + oyun)
“Off” Dilim- 2015 (roman)
Kanatlı Nokta ve Pelin- 2015 (roman)
İnsanları da Küçültebilir misin?- 2015 (öykü + oyun)
Kara Kuzunun Kulağı- 2016 (öykü)
Sihirbaz Babam- 2016 (roman)
Sevilmek İsteyen Köpekbalığı- 2016 (öykü)
Küçülme Oyunu- 2016 (öykü)
Ezber Bozan Hatice Teyze- 2017 (öykü)
Kara Kargalar ile Ak Martılar- 2017 (öykü)
Ardahan’dan Gelen Mektup- 2017 (roman)
Ayvalık’tan Gelen Mektup- 2018 (roman)
Yazarlık Sınıfı- 2018 (roman + yazı defteri)
Beyaz Gülün Öyküsü- 2018 (öykü)
Masal Bozan Feride Teyze- 2019 (öykü)
Hitit Prensesi Arinna- 2019 (roman)
Bahçedeki Yastık- 2019 (öykü)
Dut Yemiş Bülbül- 2019 (öykü + oyun)
Bay Baykuş ile Bilge Kuş- 2019 (öykü)
Kim Korkar Karanlıktan?- 2020 (öykü)
Edirne’den Gelen Mektup- 2020 (roman)
Çokbilmiş Sıfır ve Pelin- 2021 (öykü)
Pembe Seven Oğlan- 2021 (öykü)
Kim Korkar Karanlıktan?- 2021 (öykü)
Dünyayı Çocuklar Kurtaracak- 2021 (öykü)
Adana’dan Gelen Mektup- 2024 (roman)
Deneme, inceleme, anı, eleştiri vb. çalışmaları:
Türkçe “Off”- 1997
Dedim: “Ah!”- 2006
Dilim Dilim Anadilim- 2007
Sorulmadan- 2000
Türkçe Dilbilgisi- 2004
Nasıl Pop-Yazar Olunur?- 2013
Öyküyü Okumak- 2013- 2016
Bu Dağların Karı Erimez- 2014
Atascadero’nun Sincapları- 2015
Halka Doğru- Halide Edip (Büyük Mecmua ve Yedigün yazıları)- 2017
Kar Altında Buğday Tanesi- 2019
Ama Önce Türkçe- (2024)
Türkçe Günlükleri
Yıldızların Suya Döküldüğü - Türkçe Günlükleri (2005)
Dilin Zamana Dokuduğu - Türkçe Günlükleri (2007)
Rüzgârın Göğe Savurduğu - Türkçe Günlükleri (2008)
Tohumun Toprağa Düştüğü - Türkçe Günlükleri (2010)
Filizin Boy Verdiği - Türkçe Günlükleri (2011)
Ekinin Harman Olduğu - Türkçe Günlükleri (2013)
