James Baldwin’in İlya Yayınları arasında çıkan 'Elli Ünlü Kişi' kitabında yer alan hikayelerde etkileyici olaylar ve ahlak anlayışını yücelten yaşam dersleriyle buluşuyoruz.
Abraham Lincoln, Robert E. Lee, Edward Everett, Henry W. Longfellow, Benjamin Franklin, James Hogg, Halife El Mansur, Harun el Reşid, Marguis Lafayette, Israel Putnam, Thomas Jefferson, Jonathan Swift, George Washington, Giotto, Kral Solomon, Benjamin West, Andrew Jackson, Daniel Webster, Elihu Buritti, Sir William Jones, Büyük Cyrus, Otanes, Aristomenes, Arion, Aziz Francis, Ezop, Davenport, John Randolph, Alexander Selkirk, Robert Bruce, Robert Fulton, Caedmon, Zeuxis, Solon ve diğerleri...
Bu hikayelerden birinde, İran’da Büyük Cyrus döneminde çocuklara hep doğruyu söylemeleri öğretildiğini okuyoruz örneğin. Bir diğerinde ise Sir William Jones’un ikide bir “Anne bulutlar neden yapılmış, neden yağmur yağıyor, gökyüzü neden bu denli mavi?” gibi sorular sorduğunu, sık sık da “Her şeyi öğrenmek istiyorum!” deyip durduğunu öğreniyoruz. Sonunda 40 dil konuşur/yazar olmuş o küçük Jones.
Beni dinlendiriyor, eğlendiriyor bu tür kitaplar. Gerçek de olsa, mitolojik de olsa… Ancak bu kitaplar bir beklentiyi karşılamalı yine de. Suya tirit olmamalı. Geçen hafta, sayfaları arasında onlarca/yüzlerce isim barındıran iki kitap okudum. İki yazar da ortaya kayda değer bir yapıt koyamamıştı doğrusu. İkisi de mahallesinde oturan herkesi yazmıştı neredeyse. Gönül almak için olsa gerek. Tabii, sonuçta bir yavanlık çıkıyor ortaya. Oysa bu tür kitaplar, okura da bir şey kazandırmalı. James Baldwin’in yaptığı gibi...
YOL GÖSTERİCİ KİTAPLAR
Enis Batur yelpazesi geniş şair yazarlarımızdan. Bu konuda da emek harcayanlardan olduğunu biliyoruz. 'Kurşunkalem Portreler'de Baldwin düzeyinde olmasa da zevkle okunan ve yol gösterici nitelikleri olan bir portre yazarlığı/ressamlığı yaptığını rahatça söyleyebilirim.
Yerli ve yabancı bilim-sanat-eğitim-edebiyat ve siyaset öznelerini gözler önüne sermiş. Her biri zevkle okunuyor. İnsanın dağarcığına çok şey de katıyor elbette. Ingmar Bergman, Feyyaz Kayacan, İlber Ortaylı, Cornelius Castoriadis, Turgut Çeviker, Adnan Benk, Necdet Uğur, Octavio Paz, Özer Kabaş, İbrahim Yılmaz, Ekrem Işın, Ara Koçunyan, H. Nâzım, Ernst von Salomon, Ertuğrul Oğuz Fırat, Mustafa Kemal Ağaoğlu, Sami Şekeroğlu, Erol Akyavaş, Özdemir İnce, Mustafa Irgat, Turhan Ilgaz, Sevin Okyay, İlhan Usmanbaş, Ragıp Duran, Ergin Günçe, Frank Lloyd Wright, Jean-Louis Bacque Grammond, Sefa Kaplan, Antony Greenwood, Arif Verimli, Berke Vardar, Louis Massignon, Şefik İbrahim İşçil, Selim Somçağ, Ahmet Say, Haşim Çatış, Bedrettin Cömert, Çetin Altan, Nurettin Ergun, Engin Ardıç, Ergin Telci, Ali Semizoğlu…
HEYECANLANDIRAN PORTRELER
Çiğli Belediyesi de 'Sihirli Bir Gerçek: Bilim' adında bastırdığı mini kitapçığı öğrencilere dağıtmış. İnsanlık için büyük bir hazine oluşturan bilim insanlarının yaşamlarını portreleştirmiş; Farabi, Biruni, El-Cezeri, Ali Kuşçu, Piri Reis, Vecihi Hürkuş, Mustafa İnan, Muazzez İlmiye Çığ, Aziz Sancar gibi… Öğrenmeye meraklı çocuklar/öğrenciler için harikulade bir eğitim hizmeti!
Eğitimci-örgütçü yazar Mustafa Gazalcı da Cumhuriyet Kitapları’ndan çıkan 'Cumhuriyet’in 10 Eğitim Yıldızı'nı 'Yolumuzu Aydınlatanlar'da anlatmış. Mustafa Necati, Vasıf Çınar, Dr. Reşit Galip, Saffet Arıkan, Hasan Âli Yücel, İsmail Hakkı Tonguç, Nafi Atuf Kansu, İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Rüştü Uzel, Rauf İnan. Özellikle de eğitimciler için eşi bulunmaz bir başvuru kaynağı…
İkaros Yayınları adına Özcan Erdoğan’ın hazırladığı 'Dâhiler ve Aşkları' kitabında da kâh heyecanlandıran kâh şaşırtan kâh üzen portrelere tanık oluyoruz. Louis Aragon, Honore de Balzac, Charles Pierre Baudelaire, Ludwig van Beethoven, Yahya Kemal Beyatlı, Bertolt Brecht, Charles Bukowski, Charlie Chaplin, Marie Curie, Frederich François Chopin, Salvador Dali, Dante Alighieri, Dostoyevski, Einstein, Furuğ Ferruhzad, Sigmund Freud, Che Guevara, Goethe, Vincent Van Gogh, Nâzım Hikmet, Victor Hugo, Franz Kafka, Frida Kahlo, Rosa Luxemburg, Arthur Miller-Marilyn Monroe, Karl Marx, Mozart, Nietzsche, Pablo Picasso, Sylvia Plath, Edgar Allen Poe, Elvis Presley, Rainer Maria Rilke, Arthur Rimbaud - Paul Verlaine, Auguste Rodin - Camille Claudel, Mevlâna Celâleddin-i Rumi, Sappho, Jean Paul Sartre-Simone de Beauvoir, William Shakespeare, Tolstoy, Oscar Wilde, Virginia Woolf, Leonardo da Vinci, Sergei Yesenin-İsadora Duncan. Şaşırtan, üzen, güldüren, içinizi burkan gerçekler… Özellikle de meraklı edebiyatseverler için…
GÜZEL İNSANLAR GEÇİDİ
Can Yayınları da Rita Guibert’in 'Yedi Ses' adlı kitabını Celal Üster’in çevirisiyle okurlarının hizmetine sunmuş. Latin Amerikalı yedi yazarı öğrenmek isteyenler için bulunmaz bir kaynak. Kimler mi onlar? Pablo Neruda, Jorge Luis Borges, Miguel Angel Asturıas, Octavio Paz, Julio Cortazar, Gabriel Garcia Marquez, Guillermo Cabrera Infante. Elinizden düşüremeyeceğiniz bir kitap. Yine Cumhuriyet Kitapları’nda Zeynep Oral, 'O Güzel İnsanlar' adlı kitabında Abidin Dino, Ahmed Arif, Aliye Berger, Aziz Nesin, Azra Erhat, Bedri Rahmi Eyuboğlu, Can Yücel, Eren Eyuboğlu, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Fazıl Say, Füreya, Genco Erkal, Gülten Akın, Haldun Taner, İdil Biret, İsmet Ay, Leyla Gencer, Melih Cevdet Anday, Münir Özkul, Nahit Hanım, Nâzım Hikmet, Onat Kutlar, Ruhi Su, Salâh Birsel, Semiha Berksoy, Sezen Aksu, Yaşar Kemal, Yıldız Kenter, Zeynep Tanbay gibi sanatçılarımızı anlatmış.
Eren Eyuboğlu’nu kim bilir kaç kez okudum. Hani şu Romen kız… Bedri Rahmi’yi çok seven ressam kız… Her birini yakından tanır gibi oldum, sevdim, saydım, kimilerine de hayran kaldım. Sözcüğün tam anlamıyla her biri ‘güzel insan’. Güzeller geçidi. Yayınevleri böylesi kitapları basınca sanırım okunurluk sorununu da çözmüş olur. Yanılıyor da olabilirim pekalâ.
Yaşayan değerlerimiz
Gelelim işin bizi ilgilendiren Karşıyaka hattına… Bilen bilir, ben de portrelere önem verir, sanat öznelerini tanımayı ve tanıtmayı severim. Geçtiğimiz günlerde hiç üşenmeden ikametgahımın bulunduğu Karşıyaka’da hangi şair ve yazarların yaşamış olduğuna taktım kafayı. Gözden kaçırdıklarım, belleğimin ve notlarımın azizliğine uğrayanlar vardır mutlaka. Onlardan özür dilerim. Zaman içinde listeyi güncelleyeceğim elbette. Şimdilik şöyle:
Yitirdiklerimiz; Salâh Birsel, Tarık Dursun K., Dinçer Sezgin, Şükran Kurdakul, Attilâ ilhan, Özdemir Nutku, Hülya Nutku, Berin Taşan, Semiha Türkyılmaz...
Yaşayanlar; Ahmet Büke, Aydoğan Yavaşlı, Atilla Köprülüoğlu, Bilgehan Oğuz, Deniz Üstüngel Süer, Duygu Kankaystın, Efdal Sevinçli, Erkan Sevinç, Fahrettin Koyuncu, Hidayet Karakuş, Hüseyin Yurttaş, Hülya Deniz Ünal, Hüseyin Ferhad, Hasan Efe, Hasan Zeki Sungur, Gönül Çatalcalı, Vicdan Efe, Zeliha Akçagüner, Handan Gökçek, Yücel İzmirli, Zühal İzmirli, Nüket Hürmeriç, Nevzat Süer Sezgin, Zübeyde Seven Turan, Mehmet Atilla, M. Mahzun Doğan, Mine Ömer, Semih Çelenk, Selami Şimşek, Savaş Ünlü, Şadıman Şenbalkan, Veysel Gültaş, Veysel Çolak, Oğuz Tümbaş, Okan Yüksel, Yaşar Aksoy, Yavuz Özmakas, Mustafa Gökçek, Lütfü Dağtaş, M. Osman Akbaşak, Zeki Büyüktanır, Mehmet Mümtaz Tuzcu, Kemal Anadol ve Mehmet Şakir Örs.
‘Yaşayan değerlerimiz’ olarak bu kişilerin her birini anlatma çabamız olmamalı mı? Yapıtlarını, yaşam felsefelerini daha yakından öğrensek iyi olmaz mı? Keşke her biri özgeçmişlerini ve birer fotoğraflarını gönderse de biz de dersimize şimdiden çalışmaya başlasak… Kentlilik, kent kültürü dedikleri bence biraz da bu!
