Mustafa Kemal Atatürk, Cumhuriyet'in ilânını duyurduğu geceyi NUTUK'ta kendi ağzından ayrıntılı anlatmıştır.
O NUTUK'tan alıntılayalım:
"Gece olmuştu Çankaya'ya gitmek üzere Meclis binasından ayrılırken, koridorlarda beni beklemekte olan Kemâlettin Sami ve Hâlit Paşa'lara rastladım.
Ali Fuat Paşa Ankara'dan hareket ederken bunların Ankara'ya geldiklerini o günkü gazetede
'Bir uğurlama ve bir karşılama' başlığı altında okumuştum.
Daha kendileriyle görüşmemiştim.
Benimle konuşmak üzere geç vakte kadar orada beklediklerini anlayınca, akşam yemeğine gelmelerini, Millî Savunma Bakanı Kâzım Paşa vasıtasıyla kendilerine bildirdim. İsmet Paşa ile Kâzım Paşa'ya ve Fethi Bey'e de Çankaya'ya benimle birlikte gelmelerini söyledim.
Çankaya'ya gittiğim zaman, orada, beni görmek üzere gelmiş bulunan Rize Milletvekili Fuat, Afyonkarahisar Milletvekili Ruşen Eşref Bey'lerle karşılaştım. Onları da yemeğe alıkoydum.
Yemek sırasında:
'Yarın Cumhuriyet ilân edeceğiz' dedim.
Orada bulunan arkadaşlar, derhal düşünceme katıldılar.
Yemeği bıraktık.
O dakikadan itibaren,
nasıl hareket edileceği konusunda kısa bir program yaparak arkadaşları görevlendirdim.
Efendiler, görüyorsunuz ki, Cumhuriyet ilânına karar vermek için Ankara'da bulunan bütün arkadaşlarımı davet ederek onlarla görüşüp tartışmaya asla lüzum ve ihtiyaç görmedim.
Çünkü onların da aslında ve tabiî olarak benim gibi düşündüklerinden şüphe etmiyordum.
Halbuki, o sırada Ankara'da bulunmayan bazı kişiler, yetkileri olmadığı halde, kendilerine haber verilmeden, düşünce ve rızaları alınmadan Cumhuriyet'in ilân edilmiş olmasını bize gücenme ve bizden ayrılma sebebi saydılar...”
**
Yarın 29 Ekim...
Cumhuriyet Bayramı...
Milli, ulusal bayramların bayramını kutluyoruz. "Nadidemiz" Cumhuriyetimiz 100 yaşında...
Nice zorluklarla, mücadelelerle geçen bir yüzyıl...
Her ne kadar itibarsızlaştırsalar da, önemsemeseler de Milli Mücadele’den
Cumhuriyet'e
uzanan süreci, kazanımlarını, değerlerini unutmayız, unutamayız.
Cumhuriyet, kapsamlı bir devrimin tartışmasız ta kendisiydi.
Atatürk’ün dediği gibi
“az zamanda çok işler başarıldı...”
**
Büyük Önder
Atatürk’ün izinde,
gururla, coşkuyla, minnetle 29 Ekim’i kutluyoruz.
Yaşasın Cumhuriyet. Yaşasın Mustafa Kemal Atatürk.
Yaşasın Türkiye.
Nice nice 100 yıllara.
Kurtuluşun zaferinin bütün şehitlerine -kadınıyla erkeğiyle çocuğuyla- minnetle...
