Dünya KOVİD-19 salgını ile sarsılırken bilim insanları da geçmişte ellerinde olmayan yeni silahlarını sahaya sürüyorlar. Bu avantajlardan en büyüğü de hiç kuşkusuz “yapay zeka teknolojileri”.
Bu kriz durumunda da yapay zeka teknolojilerinin ilk hedefi, KOVİD-19 hastalığına sebep olan, koronavirüs SARS-COV-2 oldu. Yapay zeka kullanılan ve onay alan bir çalışma, İngiltere merkezli bir yapay zeka şirketi Benevolent AI ile ABD merkezli bir ilaç şirketi Eli Lilly işbirliği ile başladı. Gelişmeler, bilim insanlarının söylemlerine göre umut verici. İzledikleri yolda krizin acil ruhuna uygun bir yol. Sıfırdan bir ilaç tasarlayıp uzun test ve onay sürelerini beklemek yerine zaten kullanımda olan ilaçlar içinden KOVİD-19 üzerinde etkili olabilecek olanları yapay zeka ile tespit etmek olmuş.
Araştırma sonucunda Benevolent AI’in araştırma bulguları Şubat başında en saygın tıp otoritesi Lancet'te ve yine iki kez Lancet Bulaşıcı Hastalıklar dergisinde yayınlandı. Bu yayınlar ile kritik akciğer hasarı gelişmeden önce hastaneye başvuran COVID-19 hastaları için hem anti-viral hem de anti-enflamatuar özelliklerle potansiyel bir ilaç tedavi olarak önerildi.
Mart ayında da araştırmacıların liderliğinde enfekte hastalar üzerinde çalışmalar ve tedavi süreçleri de başladı. Yakın zamanda da ABD Ulusal Alerji ve Enfeksiyon Hastalıkları Enstitüsü (NIAID), işe yaradığı tespit edilen bir ilacın, KOVID-19 hastalarında ilk büyük randomize (rastgele) çalışmasına başlanacağını açıkladı.
KOVID-19 tedavisi için kullanılmaya başlanması düşünülen bu ilaç, zaten yetkili kuruluşlarca onaylanmış hatta piyasada reçeteli olarak satılan, eklem iltihaplarının en sık görülen formu, romatoid artrit hastalığı için geliştirilmiş bir ilaç.
NIAID ile açıklanan randomize çalışma ile bu ilacın ciddi COVID-19 enfeksiyonları olan hastalar için potansiyel bir tedavi olarak ne kadar etkin olduğu ve her açıdan insan sağlığına ne kadar güvenli olduğu araştırılacak.
ABD'de de başlayan bu çalışmanın kapsamı, Avrupa ve Asya'daki ek sahalar ile genişletilerek sürdürülecek. Sonuçların önümüzdeki iki ay içinde gerçekleşmesi bekleniyor. Bu yeni deneme, ilacı potansiyel bir tedavi olarak değerlendiren Kanada hükümetinin bir başka randomize çalışmasına da katıldı. Bu ilaç ile bir aşının geliştirilmesine kadar hayatı tehdit eden solunum ve KOVID-19 enfeksiyonlarını ve diğer ciddi komplikasyonların önleyebilecek acil ilaç ihtiyacının giderilmesi umuluyor.
Eli Lilly ve BenevolentAI arasındaki işbirliğine pek çok bilim insanı da destek veriyor. Onların yaptıkları açıklamaya göre enfekte olan hastaları tedavi etmek ve viral bulaşmayı azaltmak için spesifik bir ajan bulunmaya odaklanılmış.
Bu araştırmayı diğer ilaç araştırmalarından farklı kılan ise yapay zekanın çok aktif kullanılması olmuş. Sadece birkaç ay içinde doğru bir sonuçlara ulaşılması bilgisayar denemeleri gerçekleşmiş. Geleneksel araştırma yöntemleri ile karşılaştırıldığında bu çok hızlı bir süreç. Bu süreç hakkında araştırmalara katılan bilim insanları şu örneği veriyorlar;
Eğer BenevolentAI’nin 250 kişilik ekibini 65 yaşındaki eski farmakoloji profesörlerine dönüştürseydiniz dahi böyle bir ilacın tespiti ve tedavinin ortaya çıkması muhtemelen bir yıl alacaktı. Bunun yerine, yapay zeka kullanan üç bilim insanının tam zamanlı çalışması ile sadece üç günde ilaç tespit edildi. İki ayda da bilgisayardan deneme aşamasına geçtik.
Bu güzel gelişmelere karşın ve kullanılan yapay zekanın etkili bir tedavi bulmasına bilim insanlarını çok yaklaştıran katkısını göz ardı etmiyor olsam da maalesef doğanın virüsleri için çok daha iyi teknolojileri keşfetmemiz gerektiği de açık. Hala tüm bilimsel bilgimiz ve yüksek yüksek teknolojilerimize karşın virüslere karşı en etkili savunmamızın, sosyal mesafeyi korumak ile su ve sabun olması bana biraz ironik geliyor. Ek olarak ilerleyen yıllarda yapay zekanın sadece uygun ilaç ve tedavi süreçlerini tespit etmekten öte potansiyel tehdit olacak virüslerin tespiti içinde kullanılması gerektiğini düşünüyorum.
Sağlıklı günler dilerim.
