Kutadgu Biliğ ( mutluluk veren bilgi )  adlı eserinde Yusuf Has Hacip böyle söylemiş.  “ *ADALET GÖĞÜN DİREĞİDİR “ demiş. Bir başka deyişle  eğer adalet yoksa, adaleti sağlayamıyorsanız gökler bile başınıza yıkılır demek istemiş. 

Taa 11.Yüzyılda,  Karahanlı Türklerinden Yusuf Has Hacib'in,  Doğu Karahanlı hükümdarı ve Kaşgar Prensi Tabgaç Uluğ Buğra Kara Han'a atfen kaleme aldığı ve takdim ettiği, Orta Türkçe ( Hakaniye Lehçesinde ) yazılmış olan bu eser  dört ana unsur ve bu  dört unsuru temsil eden  dört  sembolik şahsiyet üzerine kurulmuştur. 

Bunlar :  KÜN TOGDİ – gündoğdu anlamına gelir ve hükümdarın adıdır. Sembolü ise töre  ve Adalettir. AYTOLDİ-Dolunay anlamına gelir vezirin adıdır, sembolize ettiği şey ise mutluluktur. OGDÜLMİŞ övülmüş anlamına gelir, bilge vezirin oğlunun adıdır akıl ve bilgiyi sembolize eder. ODGURMUŞ ise uyanış anlamına gelir vezirin kardeşinin adıdır. Akıbet’i temsil eder.

Bu eserdeki Adlar, sembolize ettiği unsurlar ve görevler son derece anlamlıdır. Dikkat ediniz  hükümdar Kün Togdı adaletin timsalidir. Yani, hükümdar adil olmadan kafasına göre iş yapamaz, karar veremez demektir bu. 

Kün Togdı, könitörü’yü (doğru yasayı) yapar. Halka doğru yolu gösterir, erdemleri öğretir, -  bir kez daha dikkatinizi çekerim - bilgiyi her şeyin üstünde tutar.  Halk ondan adalet bekler, bulamayınca da hakkını arar. 11. Yüzyılda dahi birisi kalkıp hükümdara adil olması gerektiğini açıkça söyleyebilmekte ve ondan adalet isteyebilmekte, hakkını arayabilmektedir. 

Hükümdarın yerini günümüzde hükümetler almıştır. Hükümetten neyi ne kadar isteyebildiğinizi ve ne kadarını alabildiğinizi, devletin karşısında  hakkınıza sahip çıkıp çıkamadığınızı,  çeşitli suçlar karşısında suçluya verilen cezanın adalet beklentinizin ne kadarını  yerine getirildiğini,  vicdanınızın rahat olup olmadığını  bir düşünün bakalım. Belki çok memnun ve mutlusunuz beklide hiç.

Kutadgu Billig’de Vezirlerin  görevi, halkın istek ve beklentilerini izlemek, tespit etmek  ve onların istediği uygulamaları hayata geçirmektir. Tabii ki,  bunlar yapıldığı takdirde  halk mutlu olacaktır. Bu nedenle vezirler mutluluğu temsil etmektedir. 

Vezirlerin yerini  bugünün Bakanları ve devlet yöneticileri almıştır. Neyi ne kadar izleyip gördükleri ve halkın beklentilerini ne ölçüde cevapladıklarını ve ne ölçüde mutlu olduğunuzu bir düşünün bakalım. . Belki çok memnun ve mutlusunuz, beklide hiç.

Ogdülmüş’ün sembolize ettiği akıl ve bilgidir. 11.Yüzyılda devlet yönetiminin akıl ve bilgi ile icra edildiğini göstermektedir. Tabii ki icraatlarda akıl ve bilgiye yer verebilmek için  ise o görevin gerektirdiği liyakata sahip olmak da diğer bir keyfiyettir. Eh o zaman bir kez daha düşünelim, bugünün yönetimlerinde yer alanların ne kadarı o makamın gerektirdiği liyakata sahiptir, bununla orantılı olarak da icraatlarında akıl ve bilgiye ne kadar yer vermektedir. Bir başka deyişle kararlar siyasi midir yoksa bilimsel mi. 

Ogdurmuş Bütün bunların sonucunu yani akibeti temsil etmektedir. Yani, kararlarınızda Adil  iseniz, icraatlarınızda  akıl ve bilgi ışığında davranıyorsanız mutluluk verir ve iyi bir akıbete layık olursunuz, aksi taktirde ise sizi farklı bir akıbet bekler. 

Hepinizden rica ediyorum. Kısaltılmış ve günümüz Türkçesine çevrilmiş olan bu eseri okuyun. İçinde alınacak çok  ders var. 

Sonuçta biz tekrar başlığımıza dönelim. 11. Yüzyılda bir bilge kalkmış demiş ki ; ADALET GÖĞÜN DİREĞİDİR. Değerli okurlar. Bu çok önemli bir söz. Olmadığı takdirde göklerin bile tepemize yıkılacağı taa 900 yıl önce söylenen adaleti, mutlak adaleti aramak, istemek ve temin etmek herkesin boynunun borcu olmalıdır.
Aksi takdirde ne eşitlik, ne özgürlük ve ne de toplumsal mutluluktan söz edemeyeceğimiz gibi,   bu direk yıkılırsa ne olacağı da herkesin malumudur.