Bu haftaki yazımı, hayatınızı belki siz fark etmeseniz dahi Covid-19 pandemisinden daha çok değiştirmiş ve değiştirecek bir gelişmeye ayırmak istedim. Blockchain (blok zincir) teknolojisi.
Blok zincir, dağıtık defter teknolojisi veya dağıtık ağ teknolojisi gibi isimler ile anılan “blokchain teknolojisi” temelde bir veri saklama fikridir. Internet hızları ilerledikçe veri depolama konusunda bu fikir daha uygulanabilir hale gelmiştir. Fikir şu. Neden verilerimizi tek bir yerde tutalım? Bir veriyi birden çok yerde tutup güvenliğini sağlamak daha akıllıca değil mi? Çünkü bir verinin tek bir yerde tutulması iki tür soruna sebep olur. Birincisi veri kaybolabilir. İkincisi o veri değiştirilebilir. E internet hızları da artık iyi olduğuna göre bir veri üretildiğinde onu bir, iki hatta binlerce cihaza kopyalasak, bu işlemi o cihazlar üzerinde online yapmaya devam etsek, bu iki sorundan da kurtulmuş oluruz. Artık veriyi büyük sunucularda da tutma gerekliliği de ortadan kalktı. Cep telefonlarımız bile artık veriyi depolayabilecek kadar kapasiteli alanlara sahipken veri depolamak için pahalı disklere, bağlı olarak, büyük sunuculara da ihtiyaç yok. O zaman cep telefonlarını bile bu depolama ağının bir parçası yapabiliriz. Bu noktada tüm veri üzerinde yaptığımız işlemler dahi tüm sisteme aynı anda kopyalanabilir. Bunu yapmak içinde belli kurallar silsilesi oluşturmak gerekiyor. Bu kurallar dizisine de her uygulamada kendine has olmak üzere “mutabakat yapısı” adı verildi.
Bu noktada Blockchain (blok zinciri) teknolojisi işe el atmış oluyor. Blockchain teknolojisi verileri cihazlarınıza belirlenen kurallar ile kaydetmenizi sağlıyor ve bu kayıtları her iletişim noktasına da dağıtıyor. Böylece kimsenin ağa bağlı diğerlerinden habersiz olarak veriyi silmesine ve değiştirmesine izin vermemiş oluyoruz. Elbette bunu da şifreli bir metotla (işin kripto kısmı) yapılıyor ki ağ güvenliği de ağ içindekilere ve ağ dışındakilerine karşı sağlanıyor. Kaydedilen veri geçmişe yönelikte değiştirilemiyor. Ve sonsuza kadar saklanabiliyor. Blockchain teknolojisinde verilerin sıralanması ile oluşan dizi, zaman kaydıdır. Her veri kendi zaman kaydını taşır. Zaman çizgisi aslında işin zincir kısmını oluşturuyor. O çizgiye atılan her düğüm de verileri temsil ediyor. Aradan düğümlerin silinip verilerin birinin kaybolmasını engellemek için de bu çizgiye konan her veri kendinden önce eklenen verinin de ismini taşıyor. Böylece verilerin aradan silinmesi, sökülmesi de mümkün olmuyor. Özetle veri güvenliğinde gelinen en son aşama bu teknolojidir.
İlki finans sektörünü değiştirdi. Artık bir verinin (para birimleri) ne kadar, nasıl olduğunu söyleyen güvenilir 3. taraf olan merkezlere ( merkez bankalarına) ihtiyacı ortadan kaldırdı. Yani kendi para biriminizi çıkarıp bunun değerini tüm dünya da kabul ederse bir ödeme yöntemi olarak kullanabilirsiniz. Bu para birimini de (örneğin bitcoin) ülke sınırları olmadan bir ödeme yöntemi olarak dahi kullanabilirsiniz. Çünkü tüm ağ tarafından o kayıtlar tutulmaktadır. Neyse o. Herkes olaya müdahil ama kendine merkez diyen kimse yok.
Blockchain teknolojileri ile kripto para birimleri dışında neler mi yapılır? Birkaç ufuk açıcı örnek daha verelim. Örneğin, sahte haberleri, gerçeklerinden ayırabilirsiniz. Evet blockchain teknolojisi ile damgalanan haberleri, birileri haberi üreten kişiler dışında değiştirmeye kalktığında blockchain ile tüm interneti aynı anda görebiliyorken, bu haberin nasıl değiştirildiğini ne zaman değiştirildiğini de görebilirsiniz. Aynı şekilde bu teknolojiyi asla değiştirilmemesi gereken tapu kayıtları, hasta kayıtları, tedarik zinciri kayıtları, kamu kayıtları, oyun kayıtları ve bilumum network ağlarının güvenliği için de kullanabilirsiniz. Sahte bir mal üretildiğinde dahi örneğin sahte bir rolex saati, gerçeğinden ayırmak için dahi kullanabilirsiniz.
Ve elbette seçimlerde verdiğimiz oylar dahi takibi yapılan bir veri haline gelir. Bu oyları da kimse sizden habersiz değiştiremez. Bu veriler sonsuza kadar güvenilir bir şekilde saklanabilir halde kalır. Daha iyi bir veri güvenliği için başlayan bu fikir, artık dünyayı değiştirmeye başladı. Bende herkese “blockchain dünyası”na hoşgeldiniz diyorum. Sağlıklı günler dilerim.
