Bu hafta Türkiye’de milyonlarca kripto para yatırımcısı olduğu için ülkenin olağan gündeminin yanında çok daha can yakan başka bir gündemi oldu. Luna-UST krizi. İşin iç yüzü nedir kimse tam bilmiyor. Zaten artık çok da önemli değil. Sonuçta dünya bir kez daha kripto yatırımlarında global ölçüde devasa borsa manipülasyonlarına ve dolandırıcılığa şahit oldu. Şu noktayı da ayırmak istiyorum. Kripto paraların da temeli olan blockchain teknolojisi devrimsel bir gelişmedir. Ama en büyük sonuçlarından olan kripto para yatırımcılığı ise halen kapkara bir alandır. Hangi “bilgi dolu youtube ekonomisti” size akıl verirse versin şu an için kripto yatırımları tamamen vahşi batıdan farksız. Eğer psikolojiniz zayıf, bilginiz yetersiz ise tüm paranızı kaybetmek bir saniye bile sürmeyebilir. Bazen her şeyi mükemmel yapsanız dahi gerçekte, kişisel olarak, kripto borsalarına, “hacker”lara ve dolandırıcılara karşı hiçbir yasal korumanız da yok.
Geleneksel borsalarda hükümetlerin sıkı bir denetimi varken kripto borsaları için pratikte hiçbir ciddi yaptırım yok. Geleneksel borsalarda böylesine büyük manipülasyonlar için zarar-kes mekanizmaları varken kripto borsaları yüzde 99 gibi facia düşüşleri dahi zevk içinde kulaklarının üzerine yatarak sizin ile beraber izliyorlar.
Hükümetlerin kripto borsaları için yapmaya çalıştığı gelecek düzenlemeler ise çok belirsiz. Ya vur deyince öldürecekler ya tamamen işin ucu kaçacak. Çünkü altyapı özellikle merkezi olmasın diye kurulduğu için tam bir kontrol neredeyse imkansız. Veya dünya ekonomisini yönetenler bunun bu şekilde görülmesini de istiyor olabilirler. Sonuçta hükümetleri politikacılar yönetiyor. Dünya politikacıları bu yeni sahaya ekonomik müdahaleler yapıyorlarsa da vatandaşları ile giderek bağımlılığa dönüşen bu kriptoları arasına gözle görülür bir şekilde girmekten imtina ediyor gözüküyorlar. Velhasıl, farklı ülkelerdeki hükümetler, farklı sebepler ile kripto yatırımlarını destekliyor, yasaklıyorlar veya manipüle ediyorlar. Yani dediğim gibi aslında pratikte tam bir orman kanunu var. Zaten kripto yatırımları için bu kadar global pek çok sorun varken daha büyük bir sıkıntı ise özellikle kripto borsalarının uygulamalarından kaynaklanıyor. Bu uygulamalar, teknolojiye en uzak kişinin dahi kolayca kullanabileceği basitlikte borsa uygulamaları. Geleneksel bir borsa yatırımcısı olmak yine uygulamalar ile kolay görünse de geleneksel FOREX uygulamaları, kripto para borsalarının web ve mobil uygulamalarının eline su dahi dökemezler. En az blockchain kadar kripto borsalarının da milyonlarca kişiyi kendine çeken basitlikteki bu uygulamaları ile web ve mobil uygulamalar sahasında devrim yarattı. Tüm odak ise“kolay” hatta “bedava para” dağıtıyoruz vurgusunda saklı. Bedava koin veren airdroplar, stakeler, üyeliklere para ödülleri, tv reklamları ve daha etkilisi eş-dost akrabanın yaptığı viral reklamlar. Her şey sizi kripto dünyasına yönlendirmek için birer araç olarak kullanılıyor. Ve bu harika(!) uygulamalar ile tamamen bilgisiz olarak bu işlere daldığınızda hayatınızın tüm birikimini kaybetmek de sadece bir tık uzağınızda oluyor.
KOBAY FARESİ GİBİ
Bu kripto uygulamalarını ilk kez kullanan tecrübesiz kullanıcılar için en iyi şu şekilde tanımlayabilirim; İçinde labirent olmayan boş bir kutu içinde köşedeki peynire ilerleyen kobay faresi gibisiniz. “Bir pislik var” ama kafanızı kaldırıp sağınıza solunuza bakmadan bu işlere girmişseniz başınıza ne geldiğini asla bilemiyorsunuz. Hatta ne kadar bilgi olduğunuzu düşünürseniz, ne kadar kripto yatırımlarında kendinizi tecrübeli hissederseniz durum daha tehlikeli de olabiliyor. “Bedava para” düşüncesi, bazı insanları yavaş yavaş ele geçiriyor. Bu kişiler kısa sürede iflah olmaz birer kumarbaz olduklarını fark etmiyorlar bile. Bu kişiler kaybedilen her parada, çevrelerine sıradan bir madde bağımlısı gibi pek çok bahane söylüyorlar. Biraz daha dikkatli dinlerseniz çevrenizde tıpkı “kokain” bağımlısı gibi davranan “kripto-koin” bağımlılarının sayısının hızla arttığını görebilirsiniz.
BİR TIK UZAKTALAR
Tüm bu olumsuzluklarına rağmen her şeyin daha emekleme dönemimde olduğunu da biliyorum. Kripto yatırımı, ekonomik ve yasal olarak güvenli bir alana taşınırsa mükemmel bir enflasyon koruması olarak tüm dünyaya hizmet edebilecektir. Ancak bu halleri ile yasaklı bahis sitelerinden bir tık uzaktalar. Elbette kripto yatırımı yapın veya yapmayın demiyorum. Herkes kendinden sorumludur. Youtuber tavsiyecilerinin dedikleri gibi bu yazdıklarım yatırım tavsiyesi değildir. Ama özellikle bu tip bir yatırım yapacaksanız kripto uygulamalarının size ciddi bir kumar alışkanlığı kazandırabileceğinin farkına varmalısınız. Bir şekilde de ister çok yıldır bu uygulamaları kullanın ister henüz keşfediyor olun her yaptığınız işlemi mutlaka tekrar tekrar düşünerek yapın. Asla acele bir anınızda işlem yapmayın. Aslında yatırım nasıl yapılır “gerçekten” öğrenmeden yatırım yapmayın. Şunu net olarak anlamalısınız ki elinizdeki o kripto uygulamaları “oyun” değil. O ekrandan geçenlerde sadece sayı değil, hayatınızın birikimleri. Sağlıklı günler dilerim.
