Her birimiz, yeni piyasaya verdikleri saç kurutma makinesine wi-fi takıp cihazı “koşun gelin, alın, eski hayatınız bitti, artık gelecek bu!” diye pazarlayan çığırtkan B sınıfı teknoloji firmalarına efsunlu olduğumuzdan tüm yeni icatlara emekli albay şüpheciliği ile yaklaşıyoruz. Fakat “metaverse” terimini ilk defa duyan biri iseniz, size bu konu hakkında diyeceğim şu; “koşun gelin, alın, eski hayatınız bitti, artık gelecek bu!”
Metaverse nedir?
Metaverse, çevrim içi oyunlar, sosyal medya ve sanal gerçeklik gibi dijital ortamlardaki sanal bir alanı tanımlamak için kullanılan bir terim. Metaverse, ötesi anlamına gelen "meta" öneki ile “universe” evren, kelime kökünün birleşimidir. Terim ilk olarak Neal Stephenson isimli yazar tarafından insanların oyun benzeri bir dijital dünya içinde etkileşim kurmak için sanal gerçeklik kulaklıkları taktığı 1992 tarihli "Snow Crash" romanında ayrıntılı olarak tanımlanmış. Kitap ve bu terim silikon vadisi girişimcileri arasında uzun süredir kült statüsüne sahip. Dijital antik dönemde türetilen metaverse terimi, Ernest Cline'ın sonradan Steven Spielberg tarafından filme de çekilen ''Ready Player One'' adlı romanında “Vaha” olarak yeniden ortaya çıkınca dijital geleceği tanımlayan bir terim haline geldi.
Ütopik bir metaverse, sosyal normların ve değer sistemlerinin yeniden yazılabileceği bir kurguda yeni sınırlar olarak tasvir edilebilir. Ancak bugünlerde metaverse denilince, distopik, düşmüş bir dünyadan kaçmak isteyen kişiler için yaratılan sanal sığınaklar olarak tarif ediliyor. Son zamanlarda, şirketlerin gelişimine milyonlarca dolar akıttığı metaverse, teknoloji sektörünün en popüler terimlerinden biri haline geldi. Hala az biraz gerçek hayatta kalmayı tercih edenler için metaverse, kulağa fantastik gelse de Facebook'un kurucusu Mark Zuckerberg gibi teknoloji devlerinin internetin evriminde bir sonraki büyük adım olarak bahse girdiği bir gelecek vizyonu olarak dünyaya sunuluyor.
Genellikle kripto para birimi kullanılarak, sanal araziler, binalar, avatarlar ve hatta isimlerin alınıp satılabildiği bu sanal dünyalar bulut tabanlı sunucularda büyük yerler işgal etmeye başladılar. Hali hazırda bu sanal ortamlarda insanlar arkadaşlarıyla dolaşabiliyor, binaları ziyaret edebiliyor, mal ve hizmet satın alıp konser, sergi gibi sanal etkinliklere katılabiliyorlar.
Gerçek hayatla da iç içe bir kurguda yapılabiliyor. Örneğin artırılmış gerçeklik gözlükleri yardımıyla, bir şehirde dolaşırken trafik ve kirlilik güncellemelerinden yerel tarihe kadar bilgi akışı gözlerinizin önüne getirilebiliyor. Sinemalarda yeni gösterime giren Free Guy filmi eğer izlemediyseniz film sizin için oyun gibi sunulan bu teknoloji hakkında çok açıklayıcı bir sunum olabilir.
Kovid karantina önlemleri ve evden çalışma politikaları, hem iş hem de eğlence için daha fazla insanı çevrim içi olmaya ittiğinden bu konsept, pandemi sırasında daha da popülerlik kazandı. Oyuncuların sürükleyici dijital dünyalara girdiği oyunlar, sanal eğlenceyi gerçek dünya ekonomisiyle de harman etti. Daha yakın zamanlarda, ziyaretçilerin konser izleyebileceği, sanat galerilerini ziyaret edebileceği ve kumarhanelerde kumar oynayabileceği sanal bir dünya olan Decentraland'daki araziler, bir kripto para birimi olan “Mana” ile gerçek dünya para birimi karşılığı olan yüz binlerce dolara satıldı. Popüler video oyunu Fortnite, geçen yıl 12.3 milyon insanın rapçi Travis Scott'ın performansını izlemek için giriş yapmasıyla diğer eğlence türlerine de genişledi. Öyle ki Fortnite'ın sahibi Epic Games firması, toplanan 1 milyar dolarlık fonun "metaverse vizyonunu" desteklemek için kullanılacağını söyledi.
Bazılarımıza halen kurgu gibi gelse de sayıları günden güne artan pek çok insan, akla gelen gelmeyen tüm istekleri için gerçek hayattan bu sanal ülkelere göç ediyor. İnsanlara bu ikinci hayatın altyapısını ise oyun-yazılım, internet, artırılmış gerçeklik donanımları ve kripto para-blockchain teknolojisi üreten firmalar sağlıyorlar. Temel ihtiyaçların gerçek dünyadan sağlandığı ama sosyal, kültürel ve diğer tüm ihtiyaçların sanal dünyadan karşılanmaya başladığı “metaverse” bir geleceğin önünde duruyoruz. İnsanlar giderek zorlaşan gerçek hayat yüzünden bu yeni geleceği ve gerçekliği kucaklamak için oldukça hazırlar. Ama halen hükümetler, devletler için bunu söylemek çok zor. Ama emin olduğum ise bu yeni gerçekliği inkar aşamasını ilk atlatan ülkeler bu yeni geleceğin de lider ülkeleri olacaklar. Sağlıklı günler dilerim.
